Zaburzenia integracji sensorycznej u dziecka - Jak sobie z nimi poradzić?

Czym jest integracja sensoryczna?

Na początek warto sobie odpowiedzieć na pytanie, czym tak naprawdę jest owa „integracja sensoryczna”, określana w skrócie mianem SI? Najprościej mówiąc, jest to przyswajanie i porządkowanie przez mózg informacji dostarczanych przez zmysły. Nietrudno sobie wyobrazić, że nasz umysł jest wprost bombardowany różnymi odczuciami i doświadczeniami – smakowymi, dotykowymi, wzrokowymi, czy węchowymi. Wszystko to z kolei uruchamia pewien proces w układzie nerwowym, pozwalający na połączenie, czyli zintegrowanie bodźców. Proces ten zachodzi poza świadomością człowieka, ale ma istotny wpływ na jego funkcjonowanie. Wyobraźmy sobie bowiem sytuację, w której mózg co prawda prawidłowo odbiera bodźce z otoczenia, ale nie potrafi ich właściwie przetworzyć,  a – co za tym idzie – zareagować na nie w odpowiedni sposób. Wtedy to właśnie mówimy o zaburzeniach integracji sensorycznej, które coraz częściej diagnozowane są u dzieci już na najwcześniejszy etapach ich rozwoju.

Objawy zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci

Prawidłowo funkcjonujący mózg jest w stanie odpowiednio odebrać, przetworzyć i wykorzystać w działaniu informacje dostarczane przez narządy zmysłów. Co jednak w sytuacji, kiedy relacja ta jest zaburzona, a umysł nieprawidłowo, bądź też z opóźnieniem reaguje na docierające do niego bodźce? Mówimy wtedy o zaburzeniach integracji sensorycznej. Ich objawy są tak różnorodne, że czasem trudno jest połączyć wszystko w jedną całość, dającą pełny obraz nieprawidłowości. Należą do nich np.:

- płaczliwość, problemy ze ssaniem piersi i niepokój u niemowląt,

- niezgrabność ruchowa,

- nadwrażliwość na dźwięki i światło,

- nieadekwatna reakcja na ból,

- nasilone preferencje w zakresie ubrań czy form bliskości (np. ocieranie się o przedmioty, unikanie przytulania),

- negatywna reakcja na zbiegi higienicznie, jak np. mycie twarzy, włosów, czesanie,

- wybiórczość pokarmowa,

- trudności z pisaniem, równowagą i koncentracją,

- kłopoty z prawidłowym zrozumieniem poleceń,

- zbyt lekkie – lub wprost przeciwnie – zbyt mocne ściskanie różnych przedmiotów,

- wzmożona albo obniżona reakcja na różnorodne bodźce, pochodzące z otoczenia.

Jak pomóc dziecku z zaburzeniami integracji sensorycznej?

Aby pomóc dzieciom z zaburzeniami w zakresie integracji sensorycznej nie trzeba być certyfikowanym terapeutą czy specjalistą w dziedzinie szeroko pojętej fizjoterapii. Wprost przeciwnie! Ogromne znaczenie ma tutaj bowiem aktywne towarzyszenie dziecku w pokonywaniu trudności i przełamywaniu barier. A najlepiej czynić to przez zabawę, bo to właśnie ona stanowi jedną z podstawowych, a zarazem najważniejszych czynności, składających się na plan dnia każdego malucha.

Dzisiejszy rynek obfituje w różnorodne narzędzia, dzięki którym z łatwością możemy wspomóc uzyskiwanie równowagi w zakresie integracji sensorycznej. Mowa tutaj, chociażby o zabawkach sensorycznych, które w znacznym stopniu wspierają proces integrowania zmysłów, a także warunkują prawidłowy rozwój procesów poznawczych u dziecka. Ich różnorodna faktura i przeznaczenie wpływają na poszczególne zmysły, pobudzając umysł do poznawania i odbioru bodźców. Współcześni rodzice posiadają możliwość wyboru spośród całego grona różnorodnych zabawek do integracji sensorycznej. Poczynając już od tych najprostszych, jak chociażby kule sensoryczne, czy piłki sensoryczne, które wprowadzając dziecko w przepiękny świat kształtów i kolorów, przez nieco bardziej złożone. Dla przykładu puzzle sensoryczne pozwalają zapoznać dzieci z różnorodnymi fakturami i kształtami, ucząc je przy tym nie tylko koordynacji ruchowej, ale również i koncentracji oraz logicznego myślenia.

Zabawki dla dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej bardzo często wykorzystywane są w terapii osób ze specjalnymi potrzebami rozwojowymi. Stymulują one wyobraźnię, uczą koordynacji, a co najważniejsze są przystosowane do malutkich rączek i nóżek. Zabawki sensoryczne zapewniają dziecku nie tylko wsparcie rozwoju, ale również i ogrom radości. No bo któż z nas w młodości nie marzył o tym, by stać się dumnym posiadaczem np. kolorowego skutera? A to tylko jedna z możliwości wyboru, jaki oferuje rodzicom współczesny rynek. Warto więc zastanowić się, co będzie najlepsze dla naszego szkraba i przede wszystkim – wybrać świadomie.

Zaburzenia integracji sensorycznej u dziecka to problem złożony, aczkolwiek odpowiednio szybka reakcja rodzica pozwala ograniczyć ich skutki niemalże do minimum. Wydaje się, że najważniejszym krokiem jest uświadomienie sobie, że zaburzenia SI nie znikną wraz z wiekiem, ale będą sukcesywnie narastać, wpływając negatywnie na funkcjonowanie naszego dziecka w społeczeństwie. Stąd już tylko krok do świadomego wyboru form i metod pomocy, dzięki którym damy naszym pociechom to, co dla nich najważniejsze – wsparcie i aktywne uczestnictwo w ich codziennym rozwoju.